افسانه پرواز بدون تاخیر

مدت‌هاست كه تاخير در پروازهاي كشور ما تبديل به امري عادي شده است و به ندرت پيش مي‌آيد كه هواپيمايي در همان زمان مقرر پرواز كند. در اين ميان گويا وقت مسافران نيز از هيچ گونه اهميتي برخوردار نيست؛چراكه به طور معمول در قبال اين تاخيرها كسي به مسافران پاسخگو نيست؛ درحالي كه در كشورهاي پيشرفته اعلام مدت زمان تاخير به مسافر، جزو حقوق مسافران محسوب مي‌شود و ايرلاين‌ها موظفند در قبال تاخيرها به مسافران، خسارت پرداخت كنند. طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری در شهریور سال جاری، 6 هزار و 261 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام شده که بیش از 53 درصد آن با تاخیر بوده است. در این ماه از 6 هزار و 261 پرواز در مسیرهای داخلی در فرودگاه مهرآباد تهران، دو هزار و 938 پرواز آن به موقع انجام شده و سه هزار و 323 پرواز با تاخیر، مهرآباد را به مقصد خود ترک کردند. اين وضعيت به خوبي نشان مي‌دهد كه رسيدگي به وضعيت تاخيرهاي پروازي از ضروريات در صنعت هوايي كشور ما محسوب مي‌شود.
تاخير در نيمي از پروازها
آمارهای مربوط به تاخیر پروازهای 16 شرکت هوایی از مهرآباد تهران، حاكي از آن است كه 72 درصد پروازهای شرکت هواپیمایی اترک ایر، 67 درصد پروازهای شرکت هوایی آسمان و 64 درصد هواپیمایی نفت در شهریور سال جاري با تاخیر انجام شده است. همچنين شرکت‌های هوایی زاگرس 61 درصد، ایران ایر 59 درصد و کیش ایر نیز 56 درصد پروازهای خود را با تاخیر انجام داده‌اند؛در حالي كه در 50 درصد پروازهاي هواپيمايي كاسپين نيز تاخير به چشم مي‌خورد. شرکت هواپیمایی آسمان با یک هزار و 20 مورد، بیشترین پرواز را در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد در شهريور انجام داد که 337 پرواز آن بدون تاخير و 683 پرواز با تاخیر انجام گرفته است. تعداد پروازهای شرکت هواپیمايی ماهان از فرودگاه مهرآباد 720 مورد بود که 490 پرواز آن به‌موقع و 230 پرواز آن با تاخیر از مهرآباد صورت گرفته است. در طول اين مدت، هواپيمايي آتا ایر 605 پرواز را از مهرآباد انجام داده که 294 مورد آن بدون تاخير و 311 مورد آن با تاخیر بوده و ایران ایر نیز 611 پرواز انجام داد که 253 پرواز آن به‌موقع و 358 مورد آن با تاخیر همراه بوده است. از سوي ديگر هواپيمايي زاگرس ایر در مجموع 637 پرواز را از طریق مهرآباد انجام داده که 251 مورد آن به‌موقع و 386 مورد آن با تاخیر بوده است.
همچنين شرکت هوایی کاسپین در این ماه 498 پرواز از مهرآباد داشته که 223 مورد آن بدون تاخير و 275 پرواز آن با تاخیر انجام شده است. شرکت هوایی کیش ایر نيز در مجموع 458 پرواز از طريق مهرآباد انجام داده که 203 مورد آن به موقع و 255 مورد آن با تاخیر بوده است. شرکت هوایی قشم ایر در مجموع 504 پرواز از طریق مهرآباد انجام داد که 265 مورد آن به موقع و 239 پرواز آن با تاخیر به مقاصد خود پرواز کردند. هواپیمایی تابان نیز در این ماه 342 پرواز از مهرآباد انجام داد که 164 مورد آن به‌موقع و 178 پرواز آن با تاخیر بوده و شرکت هوایی ایران ایرتور در این ماه 244 پرواز داشته که 129 مورد آن به موقع و 115 مورد آن با تاخیر بوده است. هواپيمايي نفت ایر 198 پرواز از مهرآباد انجام داده که 72 مورد آن به موقع و 126 پرواز آن با تاخیر بوده و شرکت هوایی معراج ایر نیز در این ماه از مهرآباد 77 پرواز داشته که 71 مورد آن به موقع و 6 پرواز آن مهرآباد را با تاخیر ترک کرده است. شرکت هوایی سپهران كه يك شركت هوايي جديد است، در مجموع 195 پرواز از مهرآباد انجام داده که 105 مورد آن به‌موقع و 90 پرواز آن با تاخیر انجام شده است. هواپيمايي اترک ایر در مجموع 78 پرواز از مهرآباد داشته که 22 مورد آن به موقع و 56 مورد آن با تاخیر انجام شده و شرکت هوایی ساها در این ماه 64 پرواز در مسیرهای داخلی انجام داده که 55 مورد آن به‌موقع و 9 مورد آن با تاخیر انجام شده است. شرکت هوایی پویا در مجموع توانست 10 پرواز را از فرودگاه مهرآباد انجام دهد که چهارپرواز آن به‌موقع انجام شده و 6 مورد آن با تاخیر فرودگاه مهرآباد را ترک کرده است. همان‌‌گونه كه مشاهده مي‌شود، بيشتر پروازهاي ايرلاين‌هايي كه در شهريور سال جاري از فرودگاه مهرآباد پرواز انجام داده‌اند،با تاخير صورت گرفته است. طبق گزارش‌ها به طور متوسط روزانه بیش از 400 پرواز در مسیرهای داخلی از طریق فرودگاه مهرآباد انجام می شود. حال اگر نيمي از این پروازها تاخير داشته باشد، تنها حدود 200 پرواز از این فرودگاه در مسیرهای داخلی بدون تاخير انجام خواهد شد و در 200 پرواز، مسافران با سرگرداني به علت تاخيرهاي زياد مواجه خواهند بود.


کاسپین و آسمان، دارای بیشترین تاخیر
طبق اعلام سازمان هواپيمايي كشوري، در مهر امسال شرکت هواپیمایی آسمان با ۹۵۷ پرواز بیشترین تعداد پرواز را به خود اختصاص داده و پس از آن شرکت‌های ماهان با ۶۶۹، ایران ایر ۶۶۱، آتاایر ۵۴۴، زاگرس ۵۱۱ و قشم ایر با ۴۵۷ پرواز قرار دارد. در ميان ایرلاین‌ها با کمترین پرواز نیز، پویا ایر با ۳۹، معراج با ۷۲ و ساها با ۷۳ پرواز قرار گرفته‌اند. از نظر تعداد پروازهای به‌موقع انجام شده در مهر، ۹۶ شرکت هواپیمایی ماهان با ۵۰۹ پرواز صدرنشین بوده و پس از آن آسمان با ۴۷۴، ایران ایر با ۳۷۱، قشم ایر با ۳۳۹ و زاگرس با ۲۸۳ پرواز قرار گرفته‌اند. از نظر درصد پروازهای به‌موقع، شرکت هواپیمایی معراج عملکرد موفق ۹۳ درصدی را به ثبت رسانده است، تا جایی که تنها پنج پرواز از ۷۲ پرواز این شرکت هواپیمایی در ماه گذشته با تاخیر انجام شده‌اند. پس از آن شرکت هواپیمایی ساها با ۸۱ درصد، قشم ایر با ۷۴ درصد و ایران ایر تور با ۷۲ درصد قرار گرفته‌اند. از نظر تعداد پروازهای تاخیردار مانند ماه‌های گذشته شرکت هواپیمایی آسمان با ۴۸۳ پرواز، بیشترین تاخیر را به ثبت رسانده و پس از آن ایران ایر با ۲۹۰، آتا ایر با ۲۶۵ و زاگرس با ۲۲۸ پرواز قرار گرفته‌اند. از نظر درصد پروازهای تاخیری در ماه گذشته، شرکت هواپیمایی کاسپین ۵۱ درصد و آسمان ۵۰ درصد از پروازهای‌شان را با تاخیر انجام دادند و دیگر ایرلاین‌های ایرانی، کمتر از ۵۰ درصد تاخیر داشتند. در این آمار، آتا ایر با ۴۹، کیش ایر با ۴۷ و شرکت هواپیمایی نفت با ۴۶ درصد، بالاترین آمار را داشته و ۴۴ درصد از پروازهای ایران‌ایر نیز تاخیر داشتند.
تا هواپيماهاي جديد نيايد، تاخيرها ادامه دارد
وضعيت تاخيرهاي طولاني در كشور ما يك واقعيت است و هيچ‌كس نمي‌تواند منكر آن شود. امير هاتفي،كارشناس صنعت هوايي در اين‌خصوص و همچنين عدم رسيدگي به اين مشكل به «قانون» مي‌گويد: دست اندركاران صنعت هوايي كشور، دليل تاخيرهاي بي‌اندازه پروازها را به خوبي مي‌دانند.
هواپيماهايي كه در كشور ما وجود دارند، از سال‌ها پيش تابه‌امروز به‌روزرساني نشده‌اند. هواپيماهايي كه در كشور ما هستند، به 40 سال پيش‌تعلق دارند و حتي هواپيماهايي كه براي كمك به وضعيت ناوگان هوايي كشور اجاره شده‌اند نيز، هواپيماهاي قديمي هستند؛ به همين دليل هواپيماهاي موجود در ناوگان هوايي كشور ما بدون اشكال نيستند كه بتوان به تبع آن جلوي تاخيرهاي پروازي را گرفت و اين تاخيرها تا زماني كه هواپيماهاي خريداري شده به ايران تحويل داده نشوند، ادامه خواهد داشت و حتي به نظر مي‌رسد كه تاخيرها، فرآيند صعودي داشته باشد.
خسارت،حق مسافر
اين كارشناس صنعت هوايي ادامه مي‌دهد: پيش از اين قرار شده بود اگر پروازها از يك مدت زمان معيني بيشتر تاخير داشته باشند، به مسافران بابت اين تاخير خسارت پرداخت شود و شايد اين تنها راه ممكن براي جلب رضايت مسافران در شرايط فعلي و با وجود اين همه تاخير باشد اما اين قانون اجرايي نشد. اگر چنين قانوني دوباره در دستور كار سازمان هواپيمايي كشوري قرار گيرد، شايد ايرلاين‌ها موظف شوند كه پروازهاي جايگزين براي مسافران اختصاص دهند تا اگر پروازي به هر دليلي تاخير بيش از اندازه داشت يا لغو شد، از آن پرواز جايگزين استفاده كنند و تاخير براي مسافران اعمال نشود. اما در حال حاضر مي‌بينيم كه نه تنها بحث پرداخت خسارت بابت تاخيرهاي بيش از اندازه براي مسافران لحاظ نشده است، بلكه از پروازهاي جايگزين نيز خبري نيست؛ بنابراين فرآيندي براي رسيدگي به وضعيت تاخيرهاي پروازي وجود ندارد.
تحريم‌هايي نيز كه در مورد صنعت هوايي در كشور ما وجود داشته، در بسياري بخش‌ها به قوت خود باقي است. قرار بر اين بود كه بعد از اجرايي شدن توافق برجام، تحريم خريد قطعات هواپيمايي به منظور تعمير هواپيماها براي ايرلاين‌ها برداشته شود كه هنوز اين اتفاق نيفتاده است. مجموعه اين عوامل باعث مي‌شود كه بحث تاخيرهاي پروازي در صنعت هوايي ما تبديل به يك مشكل لاينحل شود.
در چنين شرايطي، سازمان هواپيمايي كشور، بايد ايرلاين‌ها را موظف به قرار دادن پروازهاي اضافه و جايگزين كند يا اينكه به مسافران بابت تاخيرها خسارت پرداخت شود.